Op Weg 03-2024 door ds. Marco Bijdevaate
MET THEOLOGISCHE OGEN – Geloof en populaire cultuur
Terwijl ik nog even door mijn Instagram-tijdlijn heen scroll kom ik een advertentie tegen. Het is een trailer voor een videogame. De game heeft de heftige naam ‘Suicide Squad – Kill the Justice League.’ In het universum van de stripwereld van DC is de ‘Suicide Squad’ een verzameling van schurken.
De ‘Justice League’ daartegenover is een verzameling superhelden. De trailer gaat over een scenario waarin de superhelden niet meer het goede doen. Het is aan de schurken om dit te verhelpen. Er gebeurt iets bijzonders. Want door het tegenhouden van de slecht geworden helden, komt de taak van redding te liggen bij de schurken. In de trailer wordt een scene gedeeld waarin een vraag vol wanhoop gesteld wordt: Hoe kunnen we dit stoppen? De held die de vraag gesteld krijgt heeft één antwoord: Om de wereld te redden, moeten de helden ter dood gebracht worden.
Twee dingen vallen op
Het is een korte trailer, ik denk van nog geen minuut lang. En er zitten twee grote thema’s in die voor de kerk niet onbekend zijn. Het eerste thema is bekering. De club die bekend stond als de schurken, de slechteriken, verandert. Aan hen is het plots de taak om niet langer slecht te doen maar om het dreigende kwaad tegen te houden. Het tweede thema is de held, in dit geval de club van rechtvaardigheid, de rechtvaardigen, zij moeten sterven zodat de wereld gered kan worden. Een bijbels verhaal kan op deze manier ineens heel dichtbij zijn op een plek waar je het niet verwacht. Uiteraard gaat de videogame ook een andere weg. Maar dat in een minuut de thema’s bekering voor de schurken en het sterven van de helden voor de redding van de wereld aan bod komt prikkelt.
Het daagt uit om met theologische ogen te kijken naar de wereld om ons heen en om ons te laten verrassen; waar kunnen we hints van het evangelie tegenkomen. Kleine lichtjes, die ons herinneren aan het goede nieuws dat er vergeving is voor degenen die een weg zijn gegaan waarin niet de liefde heeft geregeerd, maar waar het kwaad hen in de greep had. Daar bovenop, het beste nieuws, dat het kwaad wordt overwonnen, door de allergrootste held, Jezus Christus die alle zonden op zich heeft genomen, stierf voor de redding van de wereld, waardoor wij, de mensheid een vrijgemaakt pad richting het koninkrijk van God kunnen bewandelen; terug naar de Vader.
Het thema vergeving en bekering
Het thema vergeving en bekering komen bijvoorbeeld terug in een van de gelijkenissen van Jezus; het haast overbekende verhaal van de verloren zoon. Waarbij de jongste zoon zich weg beweegt van de vader. Daarna lezen we de toenadering van de vader nadat hij noodgedwongen gescheiden was van zijn zoon die terugkeert. Jezus leert ons over de vergevende liefde van God de Vader.
Ik daag u ook uit om met theologische ogen mee te kijken.
Daar heb ik nog een ander voorbeeld voor. Het is een van mijn favoriete Disneyfilms: The Lion King. Ook in deze film zijn glimpen van het goede nieuws te herkennen. In het bijzonder in vergelijking met het verhaal van de verloren zoon. Die jongste zoon leeft er in Lukas 15: 13 losbandig op los. In vers 17-19 zien we de jongste zoon tot het besef komen wie hij daadwerkelijk is. In vers 24 horen we de roep van de vader, want de zoon is teruggevonden, zelfs uit de dood opgestaan.
Als de jongste zoon beseft dat hij de bodem van de put heeft bereikt staat er:
“En nadat hij tot zichzelf gekomen was, zei hij: Hoeveel dagloners van mijn vader hebben brood in overvloed en ik kom om van honger. Ik zal opstaan en naar mijn vader gaan en tegen hem zeggen: Vader, ik heb gezondigd tegen de hemel en tegenover u. En ik ben het niet meer waard uw zoon genoemd te worden. Maak mij als één van uw dagloners.” (HSV) Lukas 15: 17-19
De jongste zoon realiseert zich dat ondanks dat hij alles heeft verloren, zelfs zijn waardigheid om zoon te zijn, hij toch zoon blijft, en er een vader voor hem is.
En dan Simba, de zoon in ‘The Lion King’.
Hij leert Hakuna Matata: Geen zorgen, geen verantwoordelijkheden, losbandigheid? Tot het moment komt dat Simba toch wordt geconfronteerd met het feit dat het leven niet zonder verantwoordelijkheden is. Wellicht kunt u zich het beeld wel voor u halen. Mufasa die in een wolk tot Simba spreekt.
Mufasa: Simba, you have forgotten me
Simba: No, how could I?
Mufasa: You have forgotten who you are, and so forgotten me. Look inside yourself Simba. You are more than what you have become. You must take your place in the Circle of Life.
Simba: How can I go back? I am not who I used to be!
Mufasa: Remember who you are, you are my son and the one true king. Remember who you are.”
Simba wordt aangespoord om tot zichzelf te komen. Wanneer hij dat doet vindt hij zijn identiteit terug. Simba lijkt hier te beseffen dat hij zijn waardigheid als zoon verloren is. Hij is niet wie hij ooit was. Maar door de herinnering dat hij een zoon is van zijn vader weet hij dat hij terug naar huis kan, en zelfs terug moet.
De film heeft eigenschappen van Jezus’ gelijkenis en tegelijkertijd ook veel verschillen. Maar de kern lijkt te blijven. Theoloog Henri Nouwen beschreef ooit zijn eigen herkenning, van zowel de jongste zoon, de oudste zoon, én de vader. Een uitnodiging om te worden zoals de vader, vol vergevende liefde. Zoals Simba uiteindelijk onderweg gaat, verloren, teruggekeerd en zijn plek in ‘the circle of life’ inneemt en daarmee zijn vader opvolgt.
‘The Lion King’, en ook de videogame ‘Suicide Squad’ zijn natuurlijk gemaakt voor vermaak en verliezen daarmee ook gezag, ze zullen nooit een alternatief zijn voor de Schrift. Toch is het bijzonder om te zien hoe elementen uit de Bijbel oplichten in alledaagse dingen; een film, een videogame, of misschien ken je wel een goed boek dat verdacht veel op een verhaal uit de Bijbel lijkt. Of wat te denken van de grote lijst aan radiohits met liedteksten die, als je met theologische oren luistert, zomaar een loflied tot God zouden kunnen zijn of een troostend woord van God tot ons.
Tot slot denk ik aan een lied: Newworldson – Old Time Religion.
Hoe kunnen we ons geloof toch oubollig noemen, terwijl het overal om ons heen is? Het is een uitdaging om de Bijbel open te slaan en bekend te worden met Gods stem. Vervolgens zetten we onze theologische ogen en oren op scherp om Zijn stem herkennen in het dagelijks leven om ons heen. Misschien wel daar waar je het het minst verwacht. God dichtbij, vol vergevende liefde, door zijn Zoon Jezus Christus.
Heeft u voorbeelden waar je Bijbelverhalen, of karakteristieken van Bijbelfiguren in herkent? 
