Op Weg 2022-07 door ds. Magda Hazeleger
Een andere werkelijkheid
Een plaatje zegt meer dan duizend woorden, zeggen ze wel eens. Rond de oorlog van Oekraïne en Rusland duikt een afbeelding op die me bezig houdt: de afbeelding van een icoon, die veranderd is door de oorlog in Oekraïne, en beeld is geworden van het verzet in Oekraïne: St. Javelin heet het beeld. Het is een afbeelding van Maria Magdalena, met een antitankwapen in haar handen. Dat wapen heet een Javelin. Ingewikkeld, en het schokt. Het is de combinatie van iemand die symbool is van een verlost mens én een symbool voor geweld. Een volgeling van Jezus, met een vernietigingswapen in haar handen. Een vrouw die bij Jezus vrede gevonden had, met oorlogstuig in haar handen.
Iconen zijn een belangrijk onderdeel van de Oosters Orthodoxe kerken. Bedoeld, oorspronkelijk, om er doorheen te kijken, niet als een plaatje zomaar, maar als een doorkijkje naar een andere werkelijkheid, naar Gods werkelijkheid die je erdoor heen tegemoet komt. En hier, in deze nieuwe verbeelding wordt verlossing met angst in verband gebracht.
Het brengt iets bij me boven dat ik pas las in een boek van Francis Spufford, en ik wil het jullie niet onthouden:
“Sommige mensen vragen zich tegenwoordig af wat voor soort religie het is dat een martelwerktuig kiest als symbool, alsof het kruis op kerken een soort aanbeveling is. Het antwoord is: eentje die het bestaan van lijden serieus neemt.”
Met andere woorden, zelfs als wij het christelijk symbool van ons geloof onschadelijk gemaakt hebben door er zo vertrouwd mee te zijn geworden, dan nog, staat het midden in de rook en het puin van vernietigde steden en levens. Een erkenning van de gewelddadige realiteit van het leven. Maar aan dit kruis hangt geen man met een wapen.
Aan dat kruis hangt iemand die zijn armen wijd en kwetsbaar open houdt voor de wereld. En verzoening biedt. Wiens leven, dood en opstanding voorbij het geweld ziet, naar een toekomst waar het goede het voor altijd wint.
